Người Việt từ xa xưa với đời sống tinh thần phong phú đã sản sinh ra rất nhiều loại hình tín ngưỡng: từ tín ngưỡng sơ khai vạn vật hữu linh; tín ngưỡng phồn thực đến những tín ngưỡng ra đời sau như Tín ngưỡng thờ cúng vua Hùng; Tín ngưỡng thờ Thành Hoàng làng; Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên; Tín ngưỡng thờ Tứ Bất Tử; Tín ngưỡng thờ Mẫu; Tín ngưỡng thờ Tứ Trấn, tín ngưỡng thờ các anh hùng dân tộc.... Mỗi loại hình tín ngưỡng lại thể hiện sự phong phú về đời sống tinh thần, tình cảm cũng như trí tuệ của người Việt. Tuy nhiên, để thể hiện một các rõ nét và đặc sắc như tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Tứ Phủ thì hiếm có một tín ngưỡng và tôn giáo nào trên thế giới có được.

Hệ thống thần điện trong tin ngưỡng thờ Mẫu

          Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Tứ phủ được hình thành hệ thống đầy đủ và phát triển mạnh mẽ từ cuối thế kỷ XVI ở các tỉnh đồng bằng bắc bộ (Nam Định, Thái Bình) và lan tỏa ra các tỉnh thành khác trong cả nước. Tuy nhiên, dọc theo chiều dài lịch sử và chiều dài đất nước đâu đâu ta cũng thấy đền thờ các Bà, Nữ thần, Mẫu thần.... Các lớp thờ các Bà, Nữ Thần, Mẫu thần có quan hệ mật thiết với Tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ phủ, nhưng không phải tất cả các Nữ thần đều là Mẫu thần và không phải Mẫu thần nào cũng nằm trong hệ thống Tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ Phủ.

Tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ phủ xoay Tam tòa đức Thánh Mẫu và Thánh Mẫu thần chủ với bốn phủ - đại diện cho mỗi miền rõ rệt: Miền Trời (Thiên Phủ với màu đỏ); Miền Đất (Địa phủ với màu vàng); Miền Nước (Thoải phủ/ Thủy phủ với màu trắng) và miền Rừng (Nhạc phủ với màu xanh lá). Mỗi một miền được cai quản bởi một vị Thánh Mẫu và có sự giúp việc của các Quan (các vị Tôn Ông), các Chầu Bà, các Hoàng, các Cô, các Cậu... Trong hệ thống các vị Thánh thuộc các Phủ cũng được phân định rõ ràng vai trò và trách nhiệm cụ thể của từng vị trong việc thực hành nghi lễ thờ Mẫu như: khai đàn, chứng đàn, tiễn đàn, mở phủ....